Τετρακόσια γράμματα του Καζαντζάκη στον Πρεβελάκη

Ο Παντελής πρεβελάκης συμπατριώτης, φίλος και ομότεχνος του Καζαντζάκη, με σεβασμό και σχολαστικότητα, μας δίνει μια από τις πληρέστερες και εγκυρότερες βιογραφικές πηγές γι’αυτόν. «Η καθαρότητα του βίου του και η ευγένεια των σκοπών του επέτρεπαν στον Καζαντζάκη να μην αποκρύπτει τις αντιδράσεις του… Η προοδευτική αποκάλυψη του ζωντανού ανθρώπου αποτελεί τη βαθύτερη γοητεία τούτου εδώ του βιβλίου. Αλλά η φύση της επιστολογραφίας το έχει να χειρίζεται και πράγματα δευτερεύοντα, καθώς ο επιστολογράφος βρίσκεται μπερδεμένος στην πλεκτάνη του χρόνου. Ανήκει επομένως στον αναγνώστη να παρακολουθήσει τα φανερώματα του καταγωγικού πυρήνα και να τα συγκροτήσει σε μιαν ενότητα, αν θέλει να υπερβεί τα τυχαία γεγονότα και να κατακτήσει ένα Πρόσωπο».

Τετρακόσιες επιστολές, και μαζί μια σαρανταριά αυτόγραφα του Καζαντζάκη, συγκεντρωμένα σ’ έναν τόμο, αποτελούν δίχως άλλο μια σπουδαία ανθρώπινη μαρτυρία. Αλλά ο αναγνώστης μπορεί να είναι το ίδιο βέβαιος πώς κρατάει στα χέρια του κι ένα ιδιότυπο λογοτεχνικό κείμενο. Ο Καζαντζάκης απευθύνεται σ’ έναν ομότεχνο, που τυχαίνει να είναι ο στενώτερος φίλος του: αυτό προσδιορίζει το είδος των θεμάτων του και την ποιότητα του ύφους του, και συνάμα ευνοεί μιαν ειλικρίνεια που πολλές φορές φτάνει στην εξομολόγηση. Τα “Τετρακόσια Γράμματα”, κλιμακωμένα σε τριάντα ένα χρόνια, ισοδυναμούν με σελίδες αυτοβιογραφίας ή προσωπικού ημερολόγιου και ρίχνουν δυνατό φως τόσο στη ζωή και το έργο του Καζαντζάκη όσο και στον τόπο και τον καιρό του.