Το σεμινάριο για το "Κλεμμένο γράμμα"

Το Σεµινάριο για το «Κλεµµένο γράµµα» είναι ένα «µυθικό» κείµενο που δεν τοποθετήθηκε τυχαία από τον Λακάν στην προµετωπίδα των Γραπτών του. Αποτελεί το γραπτό µνηµείο της σηµαντικότερης µεταφροϋδικής επανάστασης στην ψυχανάλυση. Σ’ αυτό, ο Λακάν επεξεργάζεται το πρωτόκολλο µιας ανήκουστης αξιωµατικής που θεµελιώνει το Συµβολικό στη βαθµίδα του γράµµατος και σµιλεύει τους όρους της περίφηµης «Επιστροφής στον Φρόυντ». Απεγκλωβισµένη από τις ροµαντικές, ψυχολογικές και νευρολογικές εκδοχές της, η δοµή του ασυνειδήτου εξειδικεύεται ως µεταβιολογική µνήµη και υπάγεται στη δικαιοδοσία του γράµµατος και της συνδυαστικής του, ενώ παράλληλα συµπληρώνεται µε ένα ετερογενές και αντινοµικό στοιχείο: την έννοια του υποκειµένου, οριζόµενη µ’ έναν τρόπο που δεν έχει προηγούµενο στην ιστορία της δυτικής σκέψης.

Το κείµενο διακρίνεται επίσης όχι µόνο γιατί καθιερώνει το κλασικό µοτίβο της υπεροχής του Συµβολικού επί του Φαντασιακού, αλλά κυρίως γιατί µε µια προδροµική, καίτοι δυσδιάκριτη, θεωρητική χειρονοµία προνοµιοποιεί τη σύµπλεξη του Συµβολικού µε το Πραγµατικό, S-R, άξονα της µεταγενέστερης διδασκαλίας του Λακάν.

Όπως υπογραµµίζει ο ίδιος ο Λακάν, «η µνηµική εγγραφή που προσιδιάζει στο ασυνείδητο –το φροϋδικό, εννοείται– δεν είναι της ίδιας τάξεως µε το καθεστώς που υποθέτουµε στη µνήµη, νοούµενη ως ιδιότητα του ζώντος.

[…] Ενώ είναι ολοφάνερο ότι […] µπορούµε να βρούµε, στις διατεταγµένες αλυσίδες µιας τυπικής γλώσσας, όλες τις όψεις µιας µνηµικής εγγραφής: ειδικότερα εκείνης την οποία απαιτεί η ανακάλυψη του Φρόυντ.

[…] Το πρόγραµµα που διαγράφεται εφεξής για εµάς είναι αυτό που αφορά στον τρόπο µε τον οποίο µια τυπική γλώσσα καθορίζει το υποκείµενο.

Αλλά το ενδιαφέρον ενός τέτοιου προγράµµατος δεν είναι απλό: αφού υποθέτει ότι ένα υποκείµενο δεν θα το εκπληρώσει παρά µόνο προσκοµίζοντας σ’ αυτό την ιδιαιτερότητά του».