Ιδιότητα του πολίτη: Πολιτικός λόγος, ιστορία και κανόνες σε συγκριτικές προοπτικές

Η ιδιότητα του πολίτη μπήκε εσχάτως με πανηγυρικό τρόπο στην ελληνική πολιτική και ακαδημαϊκή ημερήσια διάταξη, ως ζήτημα ιθαγένειας. Η νομοθετική μεταρρύθμιση του 2010 σηματοδότησε έναν στρατηγικό επαναπροσανατολισμό του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας. Ωστόσο, ανεξάρτητα από τη νομοθετική αλλαγή στην Ελλάδα, εδώ και αρκετό καιρό, η μελέτη της ιδιότητας του πολίτη έχει αναδειχθεί ως μια διαρκής πολιτική και ερευνητική πρόκληση στην Ευρώπη. Μια διεπιστημονική προσέγγιση της ιδιότητας του πολίτη στη βάση διαφορετικών ιστορικών εμπειριών πολιτικής συμμετοχής και αποκλεισμού σε συνδυασμό με την ανάδειξη της σύγχρονης προβληματικής της ιθαγένειας ως στοιχείου ενσωμάτωσης των μεταναστών αποτέλεσαν τη θεματική του διεθνούς συνεδρίου που συνδιοργάνωσαν τα μεταπτυχιακά προγράμματα του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου και του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών με τη συνεργασία του Ινστιτούτου Goethe στην Αθήνα στις 15-16 Οκτωβρίου 2010. Στον τόμο αυτόν περιλαμβάνονται επεξεργασμένα τα πρακτικά των περισσοτέρων εισηγήσεων του συνεδρίου εκείνου και μερικά άλλα κείμενα.

Το βιβλίο χωρίζεται σε τέσσερις ενότητες. Το πρώτο μέρος, Η ιδιότητα του πολίτη στην Ευρώπη: κτήση και απώλεια, φιλοδοξεί να εισαγάγει τον αναγνώστη στη σύγχρονη ευρωπαϊκή προβληματική με διττό τρόπο. Πρώτον, διά της συγκριτικής παρουσίασης των πρακτικών κτήσης και απώλειας ιθαγένειας σύμφωνα με τις εθνικές νομοθετικές παραδόσεις και διοικητικές πρακτικές των κρατών-μελών και δεύτερον, διά της αναφοράς στην καθεαυτού ιθαγένεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως επικουρικής ιδιότητας δίπλα στις υπηκοότητες των κρατών-μελών. Το δεύτερο μέρος, Ιστορία και συγκυρία της ελληνικής ιδιότητας του πολίτη, εστιάζει στα καθ’ ημάς. Η κατανόηση της σύγχρονης συγκυρίας της ιδιότητας του πολίτη στην Ελλάδα προϋποθέτει τη γείωση στο παρελθόν και την εμβάθυνση στην ιστορική κληρονομιά. Τα κείμενα του τρίτου μέρους, Συγκριτικές προσεγγίσεις, εξετάζουν συγκριτικά τις πολιτικές διαστάσεις των μηχανισμών απόδοσης και στέρησης ιθαγένειας. Το τέταρτο μέρος, Η ιδιότητα του πολίτη μεταξύ δικαιωμάτων και αποκλεισμών, αναφέρεται στον λόγο που ορίζει την ιδιότητα του πολίτη και τους λόγους που αξιοποιούν ή αναπαράγουν τον ορισμό αυτό, εγκαθιστώντας και νομιμοποιώντας κοινωνικές διακρίσεις.